 |     
| |||||||||||||||
| | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||
| ΜΕΛΕΤΕΣ [ Πληροφορίες ] [ Συντελεστές ] [ Πρώτη Σελίδα ] |
Η σύνθεση στη νέα ελληνική Αγγελική Ράλλη - Τμήμα Φιλολογίας (Κατεύθυνση Γλωσσολογίας), Πανεπιστήμιο Πατρών Warning: Undefined variable $author2 in /home/ntlab/public_html/areas/language/studies/studies.php on line 47 Warning: Undefined variable $author3 in /home/ntlab/public_html/areas/language/studies/studies.php on line 50 Η σύνθεση αποτελεί διαδικασία σχηματισμού λέξεων, και το προϊόν της εφαρμογής της ονομάζεται σύνθετο. Μαζί με την παραγωγή και την κλίση, ανήκει στον τομέα της γραμματικής που αποκαλείται μορφολογία, στο πλαίσιο του οποίου μελετώνται η δομή των λέξεων και τα επιμέρους συστατικά τους. Η σύνθεση θεωρείται ότι βασίζεται σε ένα σύνολο κανόνων και αρχών που διαχειρίζονται τις μονάδες σχηματισμού λέξεων, τα λεγόμενα μορφήματα, τα οποία συνδυάζουν μορφή και σημασία, καθώς και ένα σύνολο πληροφοριών μορφοσυντακτικού, σημασιολογικού και φωνολογικού περιεχομένου. Αν και η ελληνική γλώσσα είναι πλούσια σε σύνθετα ποικίλης μορφής, δεν υπάρχουν λεπτομερείς περιγραφές της σύνθεσης στις παραδοσιακές γραμματικές, οι οποίες συνήθως αφιερώνουν ιδιαίτερη προσοχή στην κλίση. Πρόθεση της συγκεκριμένης μελέτης είναι να καλύψει αυτό το κενό. Αφού οριστεί το σύνθετο σύμφωνα με φωνολογικά, δομικά και σημασιολογικά κριτήρια, περιγράφονται τα βασικά χαρακτηριστικά που του επιτρέπουν να διακρίνεται τόσο από τις φράσεις όσο και από τις άλλες λέξεις του ελληνικού λεξιλογίου (ενότητα 2). Αυτά είναι ο μοναδικός τόνος, η δομική και σημασιολογική αδιαφάνεια και το είδος των επιμέρους συστατικών. Ο δείκτης σύνθεσης, δηλαδή η εμφάνιση ενός συνδετικού φωνήεντος που επιτρέπει τη μετάβαση από το πρώτο στο δεύτερο συνθετικό μέρος, και τα βασικά του γνωρίσματα αποτελούν το αντικείμενο μελέτης της ενότητας 3. Στην ενότητα 4 αναφέρονται οι σχέσεις και η σειρά μεταξύ των επιμέρους συστατικών. Υποστηρίζεται ότι σε ένα σύνθετο ανιχνεύονται σχέσεις εξάρτησης ή σχέσεις παράταξης, ενώ η σειρά των συστατικών, με ελάχιστες εξαιρέσεις, είναι αυστηρώς καθορισμένη. Τα σύνθετα της ελληνικής ανήκουν βασικά στις τρεις μεγάλες κατηγορίες των μερών του λόγου, δηλαδή στα ουσιαστικά, στα ρήματα και στα επίθετα, ενώ τα επιρρηματικά σύνθετα δημιουργούνται δευτερογενώς από τα αντίστοιχα επίθετα (ενότητα 5). Διερευνώνται τα χαρακτηριστικά της κάθε κατηγορίας χωριστά, ενώ γίνεται ειδική μνεία στα λεγόμενα ρηματικά σύνθετα, στα οποία το πρώτο συστατικό αναλαμβάνει το ρόλο του συμπληρώματος του δεύτερου. Η μορφή των συνθετικών μερών, καθώς και η σχέση της σύνθεσης με τις άλλες διαδικασίες σχηματισμού λέξεων, δηλαδή με την παραγωγή και την κλίση, αποτελούν αντικείμενο μιας ειδικής ενότητας (ενότητα 6), στην οποία αποδεικνύεται ότι ακόμα υπάρχουν κατάλοιπα συνθέτων της αρχαίας ελληνικής, ή τρόποι σύνθεσης που θυμίζουν την αρχαία γλώσσα και έχουν επιβληθεί στην κοινή νεοελληνική μέσω της λόγιας παράδοσης. Οι διάφοροι τύποι δόμησης των συνθέτων εξετάζονται στην τελευταία ενότητα (ενότητα 7). Ο προσδιορισμός τους εξαρτάται από δύο κυρίως παράγοντες, τη μορφή της κλίσης του συνθέτου και τον ιδιάζοντα τονισμό. Προτείνονται τέσσερα είδη συνθέτων, τα οποία προκύπτουν από το συνδυασμό δύο συστατικών, μιας λέξης και ενός θέματος: [θέμα θέμα], [θέμα λέξη], [λέξη θέμα] και [λέξη λέξη]. Η μελέτη απευθύνεται σε όσους διδάσκουν την ελληνική γλώσσα και θα ήθελαν να μεταδώσουν στους μαθητές τους την εποπτεία ενός φαινομένου με ιδιάζοντα χαρακτηριστικά· η σύνθεση αποτελεί έναν από τους δυναμικότερους δημιουργικούς τομείς του λεξιλογίου και κάνει την ελληνική να διαφέρει από τις άλλες γλώσσες. Απευθύνεται όμως και σε όσους ενδιαφέρονται γενικά για τη γλώσσα και επιζητούν λεπτομέρειες για τα διάφορα γλωσσικά φαινόμενα. Είναι επίσης χρήσιμη και στους ειδικούς (γλωσσολόγους και φιλόλογους), αφού, όπως αναφέραμε, η σύνθεση αποτελεί ένα σχετικά αδιερεύνητο τομέα. Για το λόγο αυτό βασικός σκοπός δεν είναι μόνον η απλή περιγραφή των συνθέτων, αλλά και η προσπάθεια να δοθούν ερμηνείες ανάλυσης. Τόσο η περιγραφή όσο και η μελέτη των συνθέτων αντλούν επιχειρήματα, μεθόδους και τρόπους ανάλυσης από τη σύγχρονη γλωσσολογική έρευνα. Κάθε φορά που χρησιμοποιούνται όροι της γλωσσολογικής θεωρίας, δίνονται οι απαραίτητες επεξηγήσεις. Τέλος, για την καλύτερη κατανόηση των νεοελληνικών συνθέτων από μη ελληνόφωνους αναγνώστες, καθώς και για την ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων τους, αναφέρονται παραδείγματα συνθέτων από άλλες γλώσσες που εμφανίζουν διαφορετική δομή από την ελληνική, συγκεκριμένα από την τουρκική, την αγγλική, τη γαλλική, την ιταλική και την ολλανδική.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ |
