6.1. Το μόριο θα θεωρείται ως ο κύριος δείκτης μελλοντικής αναφοράς στην ελληνική. Για διάφορους λόγους – και κυρίως γιατί κανονικά αναφέρεται απλώς και μόνο στο μέλλον χωρίς κάποια άλλη ιδιαιτερότητα – ο τύπος θα γράψω θεωρείται ο απλός μέλλοντας, ενώ όλοι οι άλλοι συνδυασμοί του θα (α) μπορεί και να μην αναφέρονται στο μέλλον (και μάλιστα ο τύπος θα έγραψα δεν αναφέρεται ποτέ στο μέλλον) και (β) ακόμα και όταν αναφέρονται στο μέλλον εμφανίζουν παράλληλα και πολλά από τα χαρακτηριστικά που φέρουν ασυνόδευτοι.

Τυπικά, όλοι οι συνδυασμοί του θα θεωρούνται τύποι της οριστικής κατά το ότι (α) οι κύριες προτάσεις οι οποίες τους περιέχουν μπορούν να λειτουργούν ως προτάσεις κρίσης, (β) συνδυάζονται με το ρήμα με τη σειρά (’ρνηση) θα (κλιτικοί τύποι της αντωνυμίας) ρήμα και (γ) επιλέγουν πάντα άρνηση δεν. Οι μελλοντικές χρήσεις και τα χαρακτηριστικά των πέντε τύπων μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

6.2. θα γράψω

απλή μελλοντική αναφορά, που κανονικά τοποθετεί ένα γεγονός στο μέλλον, χωρίς καμιά αναφορά στη διάρκεια ή την εσωτερική του οργάνωση (επομένως, συνοπτικά):

θα έρθω αύριο

Όπως φαίνεται και από τα παραδείγματα, η πράξη δεν είναι κατ' ανάγκην στιγμιαία ούτε και συμβαίνει κατ' ανάγκην μόνο μία φορά. Ως εκ τούτου τόσο ο όρος «στιγμιαίος μέλλοντας» όσο και ο ορισμός ότι «δηλώνει κάτι που θα γίνει μόνο μία φορά» δικαιολογούνται μόνο σε αντιδιαστολή με κάποια χαρακτηριστικά του τύπου θα γράφω, αλλά δεν μπορούν να περιγράψουν επαρκώς το σύνολο των χαρακτηριστικών του τύπου θα γράψω.

Γενικά, όπως και κάθε άλλος μελλοντικός τύπος, μπορεί να δηλώνει υποσχέσεις, δεσμεύσεις, απειλές, προφητείες, προβλέψεις, προθέσεις κτλ. που όμως προκύπτουν φυσιολογικά από το γεγονός ότι όλα αυτά αναφέρονται στο μέλλον (και δεν δείχνουν κάτι για τη φύση είτε του θα είτε του τύπου γράψω είτε του συνδυασμού τους). Τέλος, μπορεί να δηλώνει είτε μελλοντική αναφορά είτε το αορίστως επαναλαμβανόμενο (και επομένως το προβλέψιμο), αλλά πάντως δεν μπορεί να αναφερθεί σε καμία άλλη χρονική βαθμίδα (σε αντίθεση με όλους τους άλλους συνδυασμούς του θα).

6.3. θα γράφω

μελλοντική αναφορά μόνο όταν το γεγονός που τοποθετείται στο μέλλον δεν ολοκληρώνεται (θεωρείται εν εξελίξει) ή επαναλαμβάνεται μέσα σε συγκεκριμένα ή μη συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια, είτε αν ο ομιλητής θέλει απλώς να δώσει έμφαση στη διάρκεια ενός μελλοντικού γεγονότος:

Όταν πάρεις το πτυχίο σου εγώ θα τελειώνω το λύκειο.

Οι μελλοντικές χρήσεις των δύο αυτών μελλοντικών τύπων (του συνοπτικού και του μη συνοπτικού, θα γράψω και θα γράφω, αντίστοιχα) αντιστοιχούν λίγο πολύ με τις παρελθοντικές χρήσεις αορίστου και παρατατικού (βλ. σχετικά δελτία) και προφανώς προκύπτουν από τη διαφορά των δύο θεμάτων. Ο τύπος θα γράφω πάντως (όχι όμως και ο τύπος θα γράψω) είναι δυνατό να αναφέρεται και στο παρόν πιθανολογικά, όπως βλέπουμε στο σχετικό δελτίο.

6.4. θα έχω γράψει

μελλοντική αναφορά μόνο όταν το γεγονός τοποθετείται στο μέλλον αναδρομικά – όταν δηλαδή τονίζεται η ολοκλήρωσή του πριν από κάποιο μελλοντικό χρονικό σημείο (το οποίο μπορεί να προηγείται ή να μην προηγείται της στιγμής της εκφώνησης).

6.5. θα έγραφα

μελλοντική αναφορά μόνο σε σχέση με κάποιο σημείο του παρελθόντος που υιοθετείται ως βάση από τον ομιλητή (είτε σε διηγήσεις είτε στον πλάγιο λόγο):

Συνηθέστερη είναι η χρήση του τύπου αυτού στην απόδοση των υποθετικών λόγων του μη πραγματικού, όπου δεν είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει μελλοντικότητα:

6.6. θα είχα γράψει

μελλοντική αναφορά μόνο όταν το γεγονός τοποθετείται στο μέλλον αναδρομικά και στη συνέχεια «πλαγιάζει» ή όταν, σε μια διήγηση που υιοθετεί ένα παρελθοντικό σημείο ως βάση, ένα πιθανό μελλοντικό γεγονός παρουσιάζεται ως μη πραγματικό:

Θα ξεκινούσε προχτές και θα είχε φτάσει μέχρι χτες/σήμερα/αύριο (αν δεν συνέβαινε κάτι άλλο τελικά).

Και αυτός ο τύπος είναι ιδιαίτερα συχνός στους υποθετικούς λόγους του μη πραγματικού, όμως και πάλι η σχέση του με το μέλλον δεν είναι ξεκάθαρη:

Αν είχες έρθει (*αύριο), δεν θα είχα φύγει (*αύριο).