Ο «παρατατικός» σχηματίζεται με το «ενεστωτικό» (μη συνοπτικό) θέμα και κανονικά αναφέρεται στο παρελθόν, περιγράφοντας ενέργειες που διαρκούσαν, που βρίσκονταν σε εξέλιξη ή που επαναλαμβάνονταν:

Τα παλιά τα χρόνια, αυτό το δέντρο σκέπαζε το πηγάδι.

Πολύ συχνά χρησιμοποιείται για να θέσει το πλαίσιο μιας αφήγησης που αναφέρεται στο παρελθόν και μέσα στο οποίο τοποθετούνται άλλες ενέργειες (συνήθως σε «αόριστο»):

Την ώρα που ερχόμουν είδα ένα ασθενοφόρο.

Κοιμόμουν, όταν άκουσα το κουδούνι.

Σε συγκεκριμένες δευτερεύουσες προτάσεις (συνήθως υποθετικές και εναντιωματικές) και σε άλλα περιβάλλοντα υπόταξης (π.χ. σε δομές που δηλώνουν ευχές ή άλλες τροπικότητες - βλ. σχετικά δελτία), ο «παρατατικός» μπορεί να αναφέρεται είτε στο παρελθόν εξακολουθητικά είτε σε κάποια άλλη χρονική στιγμή:

Αν διάβαζες, (θα) περνούσες.