1. Θέμα Ανισοσύλλαβα ουσιαστικά
Κωδικός: ΑΤ-09 Κατηγορία: Μορφολογία Συντάκτης: Αναστάσιος Τσαγγαλίδης
2. Παραδείγματα: μπαμπάς/μπαμπάδες, βαρκάρης/βαρκάρηδες, καφές/καφέδες, παππούς/παππούδες μαμά/μαμάδες, καφετζού/καφετζούδες γράμμα/γράμματα, γράψιμο/γραψίματα
3. Επίπεδο-Βαθμός δυσκολίας: Β ΚΕΓ, 1 ΕΚΠΑ 4. Προαπαιτούμενη γνώση: Κλίση ουσιαστικών
Γένος, αριθμός, πτώση
5. Πιθανά λάθη: α) σχηματισμός ισοσύλλαβου πληθυντικού (ή γενικής ενικού, όπου είναι λάθος), υπό την πίεση της γενικής τάσης των αντίστοιχων ισοσύλλαβων (λ.χ., οι βαρκάρες, οι αλεπές, του γράψιμου/γραψίμου)
β) σχηματισμός του πληθυντικού χωρίς μετακίνηση τόνου σε όσα τονίζονται στην προπαραλήγουσα (λ.χ. τα γράψιματα, τα άγαλματα)
γ) σχηματισμός της γενικής πληθυντικού χωρίς μετακίνηση τόνου (λ.χ., των γράμματων, των αγάλματων )
δ) εσφαλμένη μετακίνηση τόνου (λ.χ. των βαρκαρήδων, των μαμαδών)
ε) εσφαλμένος σχηματισμός του ενικού (ξεκινώντας από τον πληθυντικό, λ.χ.,).
6. Περιγραφή: Ενώ τα περισσότερα αρσενικά σε -ας και -ης και τα θηλυκά σε -α σχηματίζουν ονομαστική, αιτιατική και κλητική πληθυντικού σε -ες (και γενική σε -ων) με απλή αλλαγή της κατάληξης του ενικού, τα ουσιαστικά αυτής της κατηγορίας σχηματίζουν τις τρεις πτώσεις του πληθυντικού με την πρόσθεση μιας συλλαβής (-δες) και τη γενική σε (-δων). Έτσι, λ.χ., | ο μπαμπάς | οι μπαμπάδες | | του μπαμπά | των μπαμπάδων | | τον μπαμπά | τους μπαμπάδες | | μπαμπά | μπαμπάδες | | η μαμά | οι μαμάδες | | της μαμάς | των μαμάδων | | τη μαμά | τις μαμάδες | | μαμά | μαμάδες | Την ίδια διαδικασία της πρόσθεσης της συλλαβής -δες/-δων ακολουθούν και τα αρσενικά σε -ες και -ούς και τα θηλυκά σε -ού. | ο παππούς | οι παππούδες | | του παππού | των παππούδων | | τον παππού | τους παππούδες | | παππού | παππούδες | | ο καφές | οι καφέδες | | του καφέ | των καφέδων | | τον καφέ | τους καφέδες | | καφέ | καφέδες | | η αλεπού | οι αλεπούδες | | της αλεπούς | των αλεπούδων | | τη αλεπού | τις αλεπούδες | | αλεπού | αλεπούδες | Τα ουδέτερα αυτής της κατηγορίας σχηματίζουν πληθυντικό με την πρόσθεση μιας συλλαβής σε -τα/-των, αλλά επίσης και τη γενική ενικού σε -ατος: | το γράμμα | τα γράμματα | | του γράμματος | των γραμμάτων | | το γράμμα | τα γράμματα | | γράμμα | γράμματα | | το γράψιμο | τα γραψίματα | | του γραψίματος | των γραψιμάτων | | το γράψιμο | τα γραψίματα | | γράψιμο | γραψίματα | Τα ουδέτερα της τελευταίας αυτής κατηγορίας λήγουν κανονικά σε -σιμο, -ξιμο ή -ψιμο. Όπως φαίνεται και στα παραδείγματα, οι γενικότεροι κανόνες για τη μετακίνηση του τόνου εξακολουθούν να ισχύουν. 7. Παρουσίαση: Είναι χρήσιμη η εξάσκηση της κλίσης των ουσιαστικών αυτής της κατηγορίας με συνοδεία επιθέτου, ώστε να γίνεται αντιληπτή η αντιστοιχία των καταλήξεων:
η ωραία μαμά - οι ωραίες μαμάδες
Επίσης χρήσιμες είναι και οι ασκήσεις μετασχηματισμών (π.χ. ενικού-πληθυντικού) που τα συνδέουν με άλλα ουσιαστικά ομαλότερων κλίσεων σε παρόμοιες συντακτικές θέσεις, λ.χ.:
Διάβασα ένα γράμμα, ένα περιοδικό και ένα βιβλίο
Διάβασα δύο ...
8. Σύνδεση με συναφή θέματα: ΑΤ-26 - Τονισμός ουσιαστικών και καταβιβασμός του τόνου ΑΤ-58 - Συμφωνία στοιχείων μέσα στην ονοματική φράση ΜΠ-06 - Νόμος της τρισυλλαβίας
9. Παραπομπές σε υλικό του προγράμματος: Γλωσσικές Ασκήσεις: 61, 66, 75, 80-81, 94.
Warning: Undefined array key "HTTP_REFERER" in /home/ntlab/public_html/areas/language/grammar/details.php on line 205
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ
|