Κεντρική Σελίδα

Πληροφορίες  Βοήθεια  Αφίσα  English Summary  Media.UoA Central


ΘΕΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ [ Πληροφορίες ] [ Συντελεστές ] [ Πρώτη Σελίδα ]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΦΩΝΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ

1. Θέμα Ουσιαστικά με αλλαγή γένους στον πληθυντικό (ετερόκλιτα)

Κωδικός: ΑΤ-14
Κατηγορία: Μορφολογία
Συντάκτης: Αναστάσιος Τσαγγαλίδης


2. Παραδείγματα:
ο καπνός-οι καπνοί, τα καπνά
οι ξάδερφοι, οι ξαδέρφες, τα ξαδέρφια

3. Επίπεδο-Βαθμός δυσκολίας:
ΚΕΓ: προοδευτικά από το Α ως το Δ· ΕΚΠΑ: από το 2.
4. Προαπαιτούμενη γνώση:
Κλίση των ουσιαστικών γενικά

Γένος, αριθμός, πτώση


5. Πιθανά λάθη:
α) σχηματισμός ανύπαρκτων τύπων του ενικού με βάση τον πληθυντικό: το καπνό < τα καπνά, το σταθμό < τα σταθμά

β) αδυναμία σημασιολογικής διαφοροποίησης ανάμεσα στους δύο τύπους του πληθυντικού.


6. Περιγραφή:

Ενώ τα περισσότερα ουσιαστικά διατηρούν το ίδιο γένος και στους δύο αριθμούς, σε ορισμένες περιπτώσεις κάποιο αρσενικό (ή, σπανιότερα, θηλυκό) διαθέτει εκτός από τον κανονικό ομαλό σχηματισμό του πληθυντικού του και κάποιον άλλο τύπο, συνήθως ουδέτερου γένους, που παρουσιάζει κάποια (μικρή ή μεγάλη) σημασιολογική απόκλιση.

Τέτοια παραδείγματα είναι:

ο βράχος - οι βράχοι - τα βράχια

ο δεσμός - οι δεσμοί - τα δεσμά

ο καπνός - οι καπνοί - τα καπνά

ο λαιμός - οι λαμοί - τα λαιμά

ο λόγος - οι λόγοι - τα λόγια

ο ναύλος - οι ναύλοι - τα ναύλα

ο σταθμός - οι σταθμοί - τα σταθμά

ο χρόνος - οι χρόνοι - τα χρόνια

Η προφανής διαφορά των δύο τύπων του πληθυντικού έχει να κάνει με τη «συμφραστική εμβέλεια» του καθενός:ο Ο ουδέτερος πληθυντικός έχει πάντα περιορισμένη «κατανομή» σε σχέση με τον ομαλό αρσενικό. Ως προς τη σημασία, σε κάποιες περιπτώσεις δηλώνει ένα υποσύνολο των πραγμάτων που δηλώνει ο ομαλός πληθυντικός. Έτσι, λ.χ., τα χρόνια είναι τα ηλικιακά ή ιστορικά χρόνια, δηλαδή ένα υποσύνολο (ή υπώνυμο) των χρόνων. Παρόμοια, τα βράχια είναι συγκεντρώσεις βράχων και επομένως ένα υποσύνολό τους.

Όμως, στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ουδέτερος πληθυντικός συνδέεται μάλλον μεταφορικά με την αρχική σημασία του ουσιαστικού και αναφέρεται σε εξειδικευμένες περιπτώσεις που κανονικά δεν θα μπορούσαν να αναφερθούν με τον ομαλό πληθυντικό: έτσι τα σταθμά (στα «μέτρα και σταθμά») δεν είναι είδος σταθμού μιας πορείας (παρά μόνο μεταφορικά, μιας κλίμακας μέτρησης): επομένως τα σταθμά δεν είναι σταθμοί. Παρόμοια, τα λαιμά δεν είναι είδος λαιμού παρά ονομάζουν μια αρρώστια που εντοπίζεται κυρίως στο λαιμό.

Από μια άποψη (βλ. Τσοπανάκης 1994), σε αυτή την κατηγορία θα μπορούσαν να ενταχθούν και τα αδέρφια, τα ξαδέρφια, τα εγγόνια και τα ανίψια, στο βαθμό που δεν αντιστοιχούν σε ουδέτερα του ενικού, αλλά χρησιμοποιούνται ως πληθυντικός των αντίστοιχων συγγενικών χωρίς να κάνουν διάκριση γένους.


7. Παρουσίαση:
Τονίζουμε ότι δεν απαντά ενικός αριθμός το σταθμό, το χρόνι, το λόγι, το λαιμό, κτλ. και (κανονικά) ούτε το αδέρφι, το ξαδέρφι. Σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση είναι δυνατό να εξηγήσουμε τη σημασιολογική διαφορά των δύο πληθυντικών διακρίνοντας τις περιπτώσεις μερικής συνωνυμίας από τις περιπτώσεις της μεταφορικής χρήσης.
8. Σύνδεση με συναφή θέματα:
ΑΤ-08 - Θηλυκά ουσιαστικά σε -η/-εις
ΑΤ-09 - Ανισοσύλλαβα ουσιαστικά
ΑΤ-15 - Ουσιαστικά κοινού γένους
ΒΣ-01 - Ουσιαστικά σε ος/οι: αρσενικά, θηλυκά, κοινού γένους
ΒΣ-02 - Καταλήξεις ουσιαστικών σε ος/οι: αρσενικά, θηλυκά, κοινού γένους
ΜΠ-02 - Ουσιαστικά αρσενικά σε ας, ης και θηλυκά σε α, η
ΜΠ-04 - Το γένος

9. Παραπομπές σε υλικό του προγράμματος:
Δεν αναφέρονται.


 AT14_4516.doc
 Αποθήκευση Αρχείου Word
 AT14_4516.pdf
 Αποθήκευση Αρχείου PDF

Warning: Undefined array key "HTTP_REFERER" in /home/ntlab/public_html/areas/language/grammar/details.php on line 205

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ