Κεντρική Σελίδα

Πληροφορίες  Βοήθεια  Αφίσα  English Summary  Media.UoA Central


ΘΕΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ [ Πληροφορίες ] [ Συντελεστές ] [ Πρώτη Σελίδα ]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΦΩΝΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ

1. Θέμα Ανομοίωση στο σχηματισμό «αοριστικού» θέματος: τριβόμενο + /s/ → κλειστό + [s]

Κωδικός: ΑΤ-28
Κατηγορία: Φωνολογία
Συντάκτης: Αναστάσιος Τσαγγαλίδης


2. Παραδείγματα:
γράφω-γράψω
τρέχω-τρέξω
κλέβω-κλέψω
λήγω-λήξω

3. Επίπεδο-Βαθμός δυσκολίας:
Από Α ΚΕΓ, 1 ΕΚΠΑ και προοδευτικά σε όλα τα επίπεδα
4. Προαπαιτούμενη γνώση:
Φωνητική αξία των γραμμάτων – αντιστοιχία γραφής και προφοράς.
Τα σύμφωνα της ελληνικής
Σχηματισμός συνοπτικού θέματος

5. Πιθανά λάθη:
(α) Παραγωγή αφύσικων ακολουθιών φθόγγων: *Θα το ελέγχσω.
(β) Αδυναμία αντιστοίχισης κανονικών και λόγιων τύπων που παρουσιάζουν διαφορές στα ίδια κατά τα άλλα στοιχεία: θα παύσει-θα πάψει, έκλαυσε-έκλαψε.
(γ) Αδυναμία αντιστοίχισης «ενεστωτικών» και «αοριστικών» θεμάτων του ίδιου ρηματος, όταν η σχέση είναι σχετικά αδιαφανής: κλέβω-κλέψω, ρίχνω-ρίξω.
(δ) Εσφαλμένη παραγωγή «ενεστωτικού» θέματος, ξεκινώντας από το αοριστικό: έραψε → *έραφε / *έραπε / *έραυε.

6. Περιγραφή:

Οι περιπτώσεις αυτές θεωρητικά μπορούν να ενταχθούν στο πλαίσιο του γενικού κανόνα φωνολογικής ανομοίωσης της νέας ελληνικής που ορίζει ότι δεν είναι εύκολα ανεκτές ακολουθίες δύο άηχων τριβόμενων φθόγγων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο πρώτος φθόγγος τρέπεται κατά την προφορά (και κανονικά και στη γραφή) στον αντίστοιχο («ομοργανικό») κλειστό (δηλ ο [f] σε [p] και ο [x] σε [k]).

Ο κανόνας έχει ευρύτατη εφαρμογή - και κυρίως στην περίπτωση των συνοπτικών τύπων του ρήματος που σχηματίζονται με την προσθήκη του {s} και δεδομένου ότι με κάποια μορφή ίσχυε και σε παλαιότερα στάδια της ιστορικής εξέλιξης της γλώσσας έχει επηρεάσει και τη γραφή των σχετικών τύπων. Θεωρητικά, σε μια περίπτωση όπως τρέχ-σ-ω, τα δύο άηχα τριβόμενα δεν είναι ανεκτά και έτσι το πρώτο τρέπεται σε κλειστό, δηλ. τρέκ-σ-ω που καταλήγει να γράφεται <τρέξω>.

Στις περιπτώσεις που ο χαρακτήρας είναι ηχηρός τριβόμενος φθόγγος, θεωρούμε ότι πρώτα αφομοιώνεται ως προς την ηχηρότητα του <σ> και στη συνέχεια εφαρμόζεται ο κανόνας της ανομοίωσης ως προς τον τρόπο: κλέβ-σ-ω κλέφ-σ-ω κλέπ-σ-ω <κλέψω>.

Στις περιπτώσεις που ο χαρακτήρας είναι <θ> (ή <δ>) κανονικά απαλείφεται: νιώθ-σ-ω νιώ-σ-ω <νιώσω>.

Τέλος, στις περιπτώσεις που μεσολαβεί <ν>, θεωρούμε ότι πρώτα αποβάλλεται το <ν> και ακολουθούν οι υπόλοιπες φωνολογικές διαφικασίες: δείχν-σ-ω δείχ-σ-ω δείκ-σ-ω <δείξω>.


7. Παρουσίαση:
Οι κανόνες που περιγράφτηκαν παραπάνω πρέπει να θεωρηθεί ότι ισχύουν σε κάποιο επίπεδο, δεδομένου του αρκετά συστηματικού χαρακτήρα τους, που επιτρέπει άλλωστε τις σχετικές προβλέψεις της αντιστοιχίας των δύο θεμάτων. Προφανώς όμως δεν είναι πάντα εύκολο να παρουσιαστούν με αυτή τη μορφή σε μη ειδικούς – και ιδιαίτερα μικρής ηλικίας – μαθητές. Πρέπει όμως να είναι δυνατή η αντιστοίχιση των δύο θεμάτων σε κάθε περίπτωση και μπορούμε να εκμεταλλευτούμε σχετικούς καταλόγους ρημάτων που παρουσιάζουν αυτές τις συστηματικές εναλλαγές σε όλους τους τύπους που σχηματίζονται από τα δύο θέματα. Έτσι, ακόμα και χωρίς αναφορά σε κατηγορίες της φωνητικής, οι μαθητές μπορούν να αποκτήσουν επίγνωση του συστηματικού χαρακτήρα της διαδικασίας αυτής.
8. Σύνδεση με συναφή θέματα:
ΑΤ-27 - Ανομοίωση: ακολουθία δύο άηχων τριβόμενων → τριβόμενο και στιγμιαίο
ΑΤ-29 - Ανομοίωση: ακολουθία δύο άηχων κλειστών → τριβόμενο + κλειστό
ΓΓ-09 - Σχηματισμός του συνοπτικού ενεργητικού θέματος
ΓΓ-10 - Σχηματισμός του συνοπτικού παθητικού θέματος

9. Παραπομπές σε υλικό του προγράμματος:
Δεν αναφέρονται.


 AT28_2617.doc
 Αποθήκευση Αρχείου Word
 AT28_2617.pdf
 Αποθήκευση Αρχείου PDF

Warning: Undefined array key "HTTP_REFERER" in /home/ntlab/public_html/areas/language/grammar/details.php on line 205

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ