Ο εξαρτημένος τύπος σχηματίζεται με το συνοπτικό («αοριστικό») θέμα κάθε ρήματος (εφόσον διαθέτει συνοπτικό θέμα) και με τις καταλήξεις των μη παρελθοντικών χρόνων (της οριστικής του ενεστώτα, με παραδοσιακούς όρους): γράψ+ω.

Θεωρητικά λοιπόν, φέρει αντιφατικά χαρακτηριστικά όψης και χρόνου - καθώς είναι γενικά αδύνατη η θεώρηση μιας πράξης στην ολότητά της κατά τη στιγμή της εκφώνησης. Αυτός θεωρείται τελικά ο λόγος που δεν εμφανίζεται σε κύριες προτάσεις ασυνόδευτος, ενώ είναι δυνατή η εμφάνισή του - είτε σε κύριες είτε σε δευτερεύουσες προτάσεις - με τη συνοδεία μορίων ή συνδέσμων που επιτρέπουν την ερμηνεία του γενικά ως «αόριστης αναφοράς στο μέλλον» (βλ. Tsangalidis 1998, 1999, Κουτούπη-Κητή & Τσαγγαλίδης 2002, Τσαγγαλίδης & Κουτούπη-Κητή 2004). Με λίγα λόγια, η αναφορά του στο παρελθόν αποκλείεται λόγω της μορφολογίας του χρόνου που φέρει, η αναφορά του στο παρόν αποκλείεται λόγω του αντιφατικού συνδυασμού των χαρακτηριστικών της όψης και του χρόνου και απομένει η αναφορά στο μέλλον ως μοναδική πιθανή ερμηνεία.

Με την εξαίρεση των συντακτικών περιβαλλόντων που αναφέρθηκαν (δηλ. των κύριων προτάσεων και κάποιων δευτερευουσών) ο εξαρτημένος βρίσκεται κατά τα άλλα στα ίδια περιβάλλοντα με τον τύπο του «ενεστώτα», και σε όλες αυτές τις περιπτώσεις κωδικοποιείται η διαφορά όψης μεταξύ των δύο τύπων: ο «ενεστώτας» φέρει τα χαρακτηριστικά [-παρελθόν][-συνοπτικό] ενώ ο εξαρτημένος τα χαρακτηριστικά [-παρελθόν][+συνοπτικό] - οι διαφορές τους δηλαδή στα περιβάλλοντα που εμφανίζονται και οι δύο είναι αντίστοιχες με αυτές του «παρατατικού» και του «αορίστου»:

Ο εξαρτημένος δεν μπορεί να εμφανιστεί στα παρακάτω συντακτικά περιβάλλοντα:

(α) σε κύριες προτάσεις χωρίς τη συνοδεία ενός από τα θα, να, ας, ίσως·

(β) σε συμπληρώματα ρημάτων που απαιτούν ενεστώτα: λ.χ., αρχίζω, συνεχίζω, σταματάω, μου αρέσει·

(γ) σε δευτερεύουσες προτάσεις που βεβαιώνουν το περιεχόμενό τους, οι οποίες συνήθως εισάγονται με συνδέσμους όπως οι: καθώς, ενώ, αν και, μολονότι, παρόλο που, επειδή, γιατί, αιτιολογικό αφού, αιτιολογικό εφόσον, κ.ο.κ.

Υπάρχουν πάντως περιβάλλοντα που απαιτούν υποχρεωτικά την παρουσία του εξαρτημένου: