Κεντρική Σελίδα

Πληροφορίες  Βοήθεια  Αφίσα  English Summary  Media.UoA Central


ΘΕΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ [ Πληροφορίες ] [ Συντελεστές ] [ Πρώτη Σελίδα ]

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΦΩΝΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ

1. Θέμα Η διάκριση οριστικής - υποτακτικής

Κωδικός: ΑΤ-54
Κατηγορία: Σύνταξη
Συντάκτης: Αναστάσιος Τσαγγαλίδης


2. Παραδείγματα:
Βλ. πίνακα στο συνημμένο αρχείο.

3. Επίπεδο-Βαθμός δυσκολίας:
Από Α ΚΕΓ και 1 ΕΚΠΑ
4. Προαπαιτούμενη γνώση:
Σχηματισμός τύπων του ρήματος

Ενεστωτικό – αοριστικό θέμα


5. Πιθανά λάθη:
(α) Λάθη σχηματισμού, ως προς την επιλογή ή τη σειρά των σχετικών δεικτών.

(β) Λάθη κατανόησης της σημασίας εξαιτίας εσφαλμένων αντιλήψεων ή υπεργενικεύσεων σχετικά με το περιεχόμενο των σχετικών διακρίσεων (του τύπου «η οριστική αναφέρεται στο πραγματικό», «η υποτακτική είναι έγκλιση του μη πραγματικού» κ.ο.κ.).

(γ) Αδυναμία επιλογής του σωστού τύπου στο κατάλληλο περιβάλλον.


6. Περιγραφή:

Η διάκριση οριστικής-υποτακτικής όπως παρουσιάζεται στον πίνακα παραπάνω βασίζεται τυπικά στην επιλογή και τη θέση του δείκτη της άρνησης (κατά Βελούδη & Φιλιππάκη-Warburton 1983) και έχει σημασιολογικό περιεχόμενο διακριτό κυρίως στις χρήσεις των σχετικών τύπων σε κύριες προτάσεις (Τσαγγαλίδης 2002): Οι κύριες προτάσεις με κάποιον τύπο της οριστικής αποτελούν εμφανώς προτάσεις κρίσης, ενώ οι κύριες προτάσεις με κάποιον τύπο της υποτακτικής αποτελούν, εξίσου εμφανώς, προτάσεις επιθυμίας.

Το ότι ο τύπος γράψω δεν εμφανίζεται σε κύριες προτάσεις δεν έχει να κάνει με κανένα χαρακτηριστικό έγκλισης, αλλά αντίθετα δικαιολογείται ανεξάρτητα, με βάση τα χαρακτηριστικά χρόνου και όψης που φέρει (Tsangalidis 1999 - βλ. και σχετικό δελτίο). Από θεωρητικής πλευράς είναι «σοβαρό λάθος» να αναφέρεται ως τύπος της υποτακτικής (Φιλιππάκη-Warburton 1992: 28) και πρακτικά δεν κερδίζουμε τίποτε. Αντίθετα, με το να τον ονομάσουμε - παραδοσιακά - «υποτακτική αορίστου», χάνουμε όλες τις παραπάνω χρήσιμες γενικεύσεις. Εξάλλου, ο όρος «υποτακτική χωρίς το να» που επιχειρεί να συμβιβάσει την παραδοσιακή και την πιο σύγχρονη άποψη, είναι παραπλανητικός, καθώς όλοι οι τύποι της απλής οριστικής θα μπορούσαν να περιγραφούν ως «υποτακτική χωρίς το να»: όχι μόνο ο τύπος γράψω, αλλά και οι τύποι γράφω, έγραφα, έγραψα, έχω γράψει, είχα γράψει - αφού ο καθένας τους μπορεί να αποτελεί τμήμα της υποτακτικής με το να (βλ. και Σπυρόπουλος & Τσαγγαλίδης 2003).


7. Παρουσίαση:
Κατά την προοδευτική εκμάθηση των διαφόρων ρηματικών τύπων η επιλογή της ονομασίας τους ίσως δεν είναι ιδιαίτερα σημαντική. Σε προχωρημένα επίπεδα όμως, εκεί που μπορούμε να απαιτήσουμε από τους μαθητές κάποιες μεταγλωσσικές γενικεύσεις επίγνωσης του γραμματικού συστήματος, είναι απαραίτητο να παρουσιαστούν οι σχετικοί τύποι με τρόπο που να αναδεικνύει τις σοβαρές ομοιότητες και διαφορές τους, τόσο τυπικά όσο και σημασιολογικά.

Με άλλα λόγια, ακόμα κι αν οι μαθητές έχουν κατακτήσει τον τύπο γράψω με την ονομασία «υποτακτική αορίστου» είναι χρήσιμο να γίνει κάποια στιγμή η γενίκευση ότι αυτή η λεγόμενη υποτακτική αορίστου από μόνη της ανήκει στο τυπικό παράδειγμα της οριστικής. Ήδη όμως, υπό την πίεση των θεωρητικών εξελίξεων αλλά και εξαιτίας των ίδιων των εμπειρικών δεδομένων (με προφανέστερο όλων τη συμπεριφορά της άρνησης), σε πολλά εγχειρίδια ο τύπος γράψω δεν αναφέρεται πλέον ως τύπος της υποτακτικής.

Πάντως, πέρα από τα δεδομένα της άρνησης, η διάκριση οριστικής-υποτακτικής μπορεί να είναι χρήσιμη στη διδασκαλία και την εκμάθηση της γλώσσας μόνο με την αντιστοίχισή της με τη σημασιολογική-πραγματολογική διάκριση μεταξύ προτάσεων κρίσης-επιθυμίας (βλ. δελτία σχετικά με τη χρήση του ας και του να σε κύριες προτάσεις). Και προφανώς, η εμφάνιση οποιουδήποτε τύπου της οριστικής (με την έννοια του πίνακα παραπάνω) σε κύρια πρόταση την καθιστά πρόταση κρίσης, ενώ αντίθετα όλοι οι τύποι της υποτακτικής την καθιστούν πρόταση επιθυμίας. Η διάκριση μπορεί να γίνει σαφής με απλές ασκήσεις μετατροπής.


8. Σύνδεση με συναφή θέματα:
ΑΤ-16 - Συνδυασμοί του να σε κύριες προτάσεις
ΑΤ-55 - Η σειρά των στοιχείων του ρηματικού συνόλου
ΓΓ-27 - ας+ρηματικός τύπος
ΓΓ-40 - Όψη του ρήματος
ΜΠ-01 - Δείκτες άρνησης: όχι, δεν, μην

9. Παραπομπές σε υλικό του προγράμματος:
Γλωσσικές Ασκήσεις: 250-259, 267, 271, 274-283, 285, 287-293, 297, 311, 321-327, 330, 336, 354-368, 459-462, 487-489, 499-500.


 AT54_2044.doc
 Αποθήκευση Αρχείου Word
 AT54_2044.pdf
 Αποθήκευση Αρχείου PDF

Warning: Undefined array key "HTTP_REFERER" in /home/ntlab/public_html/areas/language/grammar/details.php on line 205

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ