Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις που μπορεί να εισάγονται με:

Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις διακρίνονται:

α) σε πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις ολικής άγνοιας, οι οποίες εισάγονται με τους συνδέσμους αν ή μήπως. Οι προτάσεις αυτές θέτουν υπό ερώτηση την αλήθεια ή το ψεύδος όλης της εξαρτημένης πρότασης. Είναι μάλιστα δυνατόν να εισάγονται με το μόριο να + υποτακτική:

Σε ρώτησα αν/μήπως θέλεις να σε βοηθήσω.

Με ρώτησε να περιμένει ή όχι.

Σ' αυτές τις περιπτώσεις η απάντηση είναι ναι ή όχι.

Επίσης, μια πλάγια ερώτηση που δηλώνει ολική άγνοια μπορεί να αποτελείται από δύο ερωτηματικές προτάσεις που συνδέονται με το διαχωριστικό σύνδεσμο ή:

Δεν ξέρω αν είναι καλά ή αν δεν είναι. ή Δεν ξέρω αν είναι καλά ή δεν είναι.

β) σε πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις μερικής άγνοιας, οι οποίες εισάγονται με ερωτηματική αντωνυμία (ποιος, πόσος, τι) ή με κάποιο ερωτηματικό μόριο (γιατί, πού, πώς, πότε, πόσο κτλ.). Οι προτάσεις αυτές ζητούν πληροφορίες σχετικά με ένα συστατικό της πρότασης:

Δε μου απάντησες πώς πήγες στις εξετάσεις.

Δεν ξέρω ποιανού είναι το βιβλίο.

Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις μπορεί να συμπληρώνουν ρήματα, εκφράσεις, απρόσωπες εκφράσεις, ουσιαστικά ή αντωνυμίες και να λειτουργούν ως:

Από μια πλάγια ερωτηματική πρόταση μπορεί να συμπληρώνονται τα ρήματα:

α) αμφιβάλλω, απορώ, θαυμάζω, ρωτάω και όσα έχουν παρόμοια σημασία:

Τη ρώτησα τι θα κάνει μετά.

Αμφιβάλλω αν κατάλαβε κανείς αυτά που είπα.

Απορώ γιατί δεν έγραψε καλά στις εξετάσεις.

β) αγνοώ, γνωρίζω, γράφω, δείχνω, εξηγώ, θυμάμαι, λέω, μαθαίνω, ξέρω, ξεχνάω, πληροφορούμαι και όσα έχουν παρόμοια σημασία:

Δε θυμάμαι ποιος μου το είπε.

Δε μας είπε πότε θα φύγει.

Μας εξήγησε πώς διέφυγε.

Δεν ξέρω ποιανού είναι η τσάντα.

γ) λογαριάζω, σκέφτομαι, συλλογίζομαι, υπολογίζω και όσα έχουν παρόμοια σημασία:

Σκέψου τι θα κάναμε χωρίς το αυτοκίνητο.

Λογάριασε πόσα χρήματα ξόδεψε αυτό το μήνα.

Υπολόγισα πόσο θα μου στοιχίσει ο καινούριος υπολογιστής.

δ) αισθάνομαι, ακούω, βλέπω, καταλαβαίνω, κοιτάζω, νιώθω και όσα έχουν παρόμοια σημασία:

Δεν είδα ποιος πέρασε.

’κουσε τι θα κάνουμε.

Θα δείτε τι θα γίνει.

Καλύτερα να μη νιώσεις πώς είναι όταν χάνεις κάποιον που αγαπάς.

Από μια πλάγια ερωτηματική πρόταση μπορεί να συμπληρώνονται εκφράσεις που σχηματίζονται με τα ρήματα είμαι, έχω, βρίσκω κ.ά., όπως: δεν είμαι βέβαιος, δεν έχω βεβαιότητα, δεν έλαβα γνώση, δε βρίσκω εξήγηση, δεν πήρα είδηση κ.ά.

Δεν είμαι βέβαιος αν λέει την αλήθεια.

Δεν πήρε είδηση πότε έφυγε.

Δεν βρίσκω εξήγηση πώς έγινε αυτό.

Η πλάγια ερωτηματική πρόταση μπορεί να συμπληρώνει μια απρόσωπη έκφραση, και τότε λειτουργεί ως υποκείμενο.

Απρόσωπες εκφράσεις που συνοδεύονται από μια πλάγια ερωτηματική πρόταση είναι: δεν είναι βέβαιο, είναι ζήτημα, είναι παράξενο, δεν υπάρχει πληροφορία κ.ά.

Είναι ζήτημα αν θ' αντέξει χωρίς φαγητό και νερό για πολλές μέρες.

Δεν υπάρχει πληροφορία ποιον θα ορίσει στη θέση του διευθυντή.

Είναι παράξενο πώς λειτουργεί ο άνθρωπος όταν απειλείται!

Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις μπορεί να συμπληρώνουν ένα ουσιαστικό ή μια αντωνυμία, και τότε λειτουργούν ως επεξήγηση.

Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις ως επεξήγηση παίρνουν ουσιαστικά, όπως: αμφιβολία, απορία, ερώτηση, σκέψη κτλ., ή αντωνυμίες, συνήθως αόριστες ή δεικτικές ουδέτερου γένους, όπως: αυτό, εκείνο, ένα, τούτο κτλ.

Στην ερώτησή μου, αν έγινε κάτι, δεν απάντησε κανείς.

Ένα δεν καταλαβαίνω, πώς βρέθηκε εκεί.

Αυτό με προβληματίζει, αν θα δεχτεί την πρότασή μας.

α) σε οριστική:

Δε μου απάντησε πότε θα φύγει.

Θα μάθω γιατί έκλαιγες.

β) με θα + παρατατικό:

Δεν ξέρω πώς θα πήγαινα στη δουλειά χωρίς το αυτοκίνητο.

Δεν μπορώ να φανταστώ τι θα έκανα μόνος μου.

γ) με υποτακτική (με το να):

Δεν ξέρω τι να κάνω.

Δεν ήξερε τι να απαντήσει.

Δεν ξέρω γιατί μου φέρθηκε έτσι.

όμως: Ξέρεις γιατί μου φέρθηκε έτσι;