Οι εξαρτημένες προτάσεις που εισάγονται με να-συμπληρωματική πρόταση λέγονται βουλητικές. Οι να-προτάσεις μπορεί να συμπληρώνουν το νόημα ενός ρήματος, ενός ουσιαστικού, ενός επιθέτου, μιας φράσης κτλ.

Οι να-προτάσεις μπορεί να λειτουργούν ως:

Τα ρήματα που έχουν ως συμπλήρωμά τους να-προτάσεις οι οποίες λειτουργούν ως αντικείμενο είναι τα:

α) απαιτώ, επιθυμώ, εύχομαι, ζητώ, θέλω, καταριέμαι, παρακαλώ, ποθώ και άλλα τα οποία μοιάζουν σημασιολογικά με τα παραπάνω ρήματα.

Απαιτούσε να τον εξυπηρετήσουν αμέσως.

Προσπαθούσε μάταια να πιάσει κανένα ψάρι.

Έλεγα να του πω πόσο άδικος είναι. (= σκεφτόμουν να του πω...)

β) αναγκάζομαι, αρκούμαι, έχω, ντρέπομαι, οφείλω, περιορίζομαι, υποχρεώνομαι, φοβάμαι, χρωστώ κτλ.

Ντρέπεται να ζητήσει δανεικά.

Αναγκάστηκα να τον παρακαλέσω.

Όφειλες να τον βοηθήσεις.

γ) αδειάζω, αξίζω, αργώ, δικαιούμαι, δυσκολεύομαι, ευκαιρώ, ευκολύνομαι, καταφέρνω, κατορθώνω, λησμονώ, μαθαίνω, ξέρω, ξεχνάω κ.ά.

Δεν αξίζεις να σε λυπούνται.

Έμαθε να γράφει.

Κατόρθωσε να φτάσει ως την κορυφή του βουνού.

Δυσκολεύεται να λύσει την άσκηση.

δ) αισθάνομαι, ακούω, βλέπω, καταλαβαίνω, νιώθω, φαίνομαι, φαντάζομαι κ.ά. (αισθητικά ρήματα)

Ξαφνικά άκουσα να με φωνάζουν.

Είδε να τον εγκαταλείπουν οι φίλοι του.

Μερικά από τα παραπάνω ρήματα μπορεί να έχουν ως άμεσο αντικείμενο μια ονοματική φράση στην αιτιατική, και τότε η να-πρόταση δηλώνει ένα πραγματικό γεγονός:

Είδε τους φίλους του να τον εγκαταλείπουν.

ε) αηδιάζω, βαρύνομαι, δυσαρεστούμαι, ζαλίζομαι, λυπάμαι, σιχαίνομαι, τρελαίνομαι, τρέμω, υποφέρω, χαίρομαι, χορταίνω κ.ά.

Θα χαρώ να σας φιλοξενήσω.

Σιχάθηκα να τον βλέπω.

Υποφέρω να σε βλέπω λυπημένη.

στ) αρχίζω, αφήνω, εξακολουθώ, καταλήγω, καταντώ, κινδυνεύω, κοντεύω, παραλείπω, παύω, πλησιάζω κ.ά.

Κόντεψα να τρελαθώ.

Εξακολουθεί να μη μου μιλάει.

’ρχισε να περπατάει.

Τα απρόσωπα ρήματα και οι απρόσωπες εκφράσεις έχουν ως συμπλήρωμά τους να-προτάσεις, οι οποίες λειτουργούν ως υποκείμενο. Έτσι μια να-πρόταση λειτουργεί ως υποκείμενο:

α) απρόσωπων ή αμετάβατων ρημάτων

αξίζει, ακούστηκε, αποκλείεται, αρκεί, αρμόζει, είναι, ενδέχεται, ενδιαφέρει, επιτρέπεται, καταλήγει, λείπει, μέλλει, μένει, μοιάζει, νοιάζει, πρέπει, πρόκειται, συμβαίνει, συμφέρει, τυχαίνει, υπολείπεται, φαίνεται, φτάνει, χρειάζεται κ.ά.

Δε χρειάζεται να έρθεις.

Σ' ενδιαφέρει να μάθεις;

Τυχαίνει να τον ξέρω.

Ενδέχεται να βρέξει.

Αρκεί να είσαι καλά.

Ήταν να φύγουμε στις επτά.

Μου ήρθε να βάλω τα κλάματα.

β) απρόσωπων εκφράσεων (είναι + ουσιαστικό ή είναι + ουδέτερο επίθετο)

Όπως: είναι αμαρτία, είναι ανάγκη, είναι ευκαιρία, είναι ευκολία, είναι ευτυχία, είναι θαύμα, είναι καιρός, είναι κρίμα, είναι λύπη, είναι ντροπή, είναι τιμή, είναι ώρα κ.ά.

Ή όπως: είναι άδικο, είναι αδύνατον, είναι απίστευτο, είναι γραφτό, είναι δίκαιο, είναι δυνατόν, είναι δύσκολο, είναι εύκολο, είναι κακό, είναι καλό, είναι λυπηρό, είναι μοιραίο, είναι πεπρωμένο, είναι περιττό, είναι πιθανό, είναι σωστό, είναι φοβερό, είναι φυσικό, είναι ωραίο κ.ά.

Δεν ήταν ανάγκη να φέρεις δώρο.

Είναι καιρός να φύγουμε.

Είναι ευκαιρία να τον γνωρίσουμε.

Ήταν πεπρωμένο να γνωριστούμε.

Είναι αδύνατον να μην το ξέρεις.

Είναι άδικο να τον στείλουνε στη φυλακή.

Ήταν φυσικό να αντιδράσεις.

α) ενός ουσιαστικού (σύναρθρου ή άναρθρου) ή ενός επιθέτου:

Τη συνήθειά σου να τρέχεις όταν οδηγείς μπορεί να την πληρώσεις ακριβά.

Ήρθα με διάθεση να περάσουμε καλά.

Φαινόταν έτοιμος να γελάσει.

Περίμενε ανυπόμονος να μάθει τα νέα.

β) μιας ονοματικής φράσης:

Έκανε το μεγάλο λάθος να του πει ψέματα.

Το θεωρεί μεγάλη αδικία να του πάρουν την υπόθεση.

Έχει κακή συνήθεια να ξύνει τη μύτη του.

Τι παράξενο φαινόμενο να εξαφανίζονται μυστηριωδώς τα πράγματα!

Ένα σφάλμα έκανε, να μην ειδοποιήσει την αστυνομία.

Σ' αυτές τις περιπτώσεις η να-πρόταση δηλώνει κάτι που είναι αληθινό, κάποιο πραγματικό γεγονός.

γ) μιας περίφρασης (ρήμα + ουσιαστικό)

Όπως: έχω άδεια, έχω απαίτηση, έχω διάθεση, έχω δικαίωμα, έχω το θάρρος, έχω σκοπό, έχω υποχρέωση, βρίσκω την ευκαιρία, βρίσκω τον τρόπο, δίνω το δικαίωμα, δίνω δύναμη, δίνω το θάρρος, δείχνω προθυμία, παίρνω απόφαση, παίρνω το θάρρος κ.ά.

Μου έδωσε το δικαίωμα να του μιλάω έτσι.

Έδειξε προθυμία να με βοηθήσει.

δ) μιας περίφρασης (ρήμα είμαι ή γίνομαι + επίθετο)

Όπως: είμαι ανίκανος, είμαι ανυπόμονος, είμαι αρμόδιος, είμαι γεννημένος, είμαι ελεύθερος, είμαι ικανός, είμαι καλός, είμαι κατάλληλος, είμαι μαθημένος, είμαι πρόθυμος, είμαι συνηθισμένος, είμαι φτιαγμένος κ.ά.

Δεν ήταν πρόθυμος να μας μιλήσει.

Κάνε κάτι αντί να κοιμάσαι όλη την ημέρα!

Πήρε λεφτά από το πορτοφόλι μου δίχως να με ρωτήσει.

Κάναμε ακριβώς το ίδιο, χωρίς να πούμε ούτε μια λέξη ο ένας στον άλλο.

Καλύτερα προτιμώ την κούραση από το να μη δουλεύω.

Δε θα πετύχεις τίποτα με το να με παρακαλάς.

Ήταν καλός στο να λύνει δύσκολα προβλήματα.

α) σε οριστική παρατατικού, και τότε δηλώνουν κάτι που δεν έχει πραγματοποιηθεί (πόθος, ευχή):

Χτες ήθελα να βρισκόμουν δίπλα σου.

β) σε οριστική οποιουδήποτε παρελθοντικού χρόνου, και τότε δηλώνουν μια σκέψη αυτού που μιλάει ή ένα γεγονός που ανήκει στο παρελθόν:

Θα ήταν καλύτερα να είχε ξεκινήσει νωρίς γι' αυτό το ταξίδι.