 |      | |||||||||||||||
| | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||
| ΘΕΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ [ Πληροφορίες ] [ Συντελεστές ] [ Πρώτη Σελίδα ] |
| ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΦΩΝΟΛΟΓΙΑ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ |
1. Θέμα Σχηματισμός παθητικής μετοχής Κωδικός: ΓΓ-11 Κατηγορία: Μορφολογία Συντάκτης: Γιάννης Γαλανόπουλος 2. Παραδείγματα: αγανακτισμένος, αγαπημένος, ανοιγμένος, αυξημένος, βαμμένος, βολεμένος, δυστυχισμένος, εξετασμένος, επιβαρημένος, θερμασμένος, πεινασμένος, πετυχημένος, σερβιρισμένος 3. Επίπεδο-Βαθμός δυσκολίας: Δ΄ επίπεδο ΚΕΓ, 3 ΕΚΠΑ 4. Προαπαιτούμενη γνώση: Θέματα και καταλήξεις Χρόνοι 5. Πιθανά λάθη: Λάθη στο σχηματισμό της μετοχής: ακουμπημένος, αρρωστησμένος, κοιτασμένος, ζεστασμένος, ονειρευμένος, πετυχησμένος, διακομμένος, συγκριμένος 6. Περιγραφή: Οι παθητικές τετελεσμένες μετοχές λήγουν σε -μένος, -η, -ο και κλίνονται ως προς το γένος, τον αριθμό και την πτώση. Η κατάληξη -μένος προστίθεται σε θέμα που συγγενεύει με το παθητικό συνοπτικό. Σχηματισμός παθητικής μετοχής · παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -θ-, παθητική μετοχή σε -μένος: αγαπάω/-ώ, αγαπήθηκα → αγαπημένος / απαντάω/-ώ, απαντήθηκα → απαντημένος / δένω, δέθηκα → δεμένος / ιδρύω, ιδρύθηκα → ιδρυμένος / κρίνω, κρίθηκα → κριμένος / ντύνω, ντύθηκα → ντυμένος / παραπονιέμαι, παραπονέθηκα → παραπονεμένος· παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -στ-, παθητική μετοχή σε -σμένος: διαψεύδω, διαψεύστηκα → διαψευσμένος / εξετάζω, εξετάστηκα → εξετασμένος / καλώ, καλέστηκα → καλεσμένος / κερνάω/-ώ, κεράστηκα → κερασμένος / κρεμάω/-ώ, κρεμάστηκα → κρεμασμένος / πιάνω, πιάστηκα → πιασμένος / πλάθω, πλάστηκα → πλασμένος· παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -ευστ-, παθητική μετοχή σε -ευσμένος: εμπνέω, εμπνεύστηκα → εμπνευσμένος· παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -χτ- → σε λόγια ρήματα και σε επίσημο ύφος λόγου σε -χθ-), παθητική μετοχή σε -γμένος: ανοίγω, ανοίχτηκα → ανοιγμένος / βρέχω, βράχηκα → βρεγμένος / διατάζω, διατάχτηκα και διατάχθηκα → διαταγμένος / διώχνω, διώχτηκα → διωγμένος / εισπράττω, εισπράχθηκα → εισπραγμένος / εξελίσσομαι, εξελίχθηκα και εξελίχτηκα → εξελιγμένος / κηρύσσω, κηρύχθηκα και κηρύχτηκα → κηρυγμένος / κοιτώ, κοιτάχτηκα → κοιταγμένος / μπλέκω, μπλέχτηκα → μπλεγμένος / σφίγγω, σφίχτηκα → σφιγμένος / τραβάω/-ώ, τραβήχτηκα → τραβηγμένος· παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -φτ- → σε λόγια ρήματα και σε επίσημο ύφος λόγου σε -φθ), παθητική μετοχή σε -μμένος: βάφω, βάφτηκα → βαμμένος / βλάφτω, βλάφτηκα → βλαμμένος / εγκαταλείπω, εγκαταλείφθηκα και εγκαταλείφτηκα → εγκαταλελειμμένος / καλύπτω, καλύφθηκα και καλύφτηκα → καλυμμένος / κρύβω, κρύφτηκα &;rarr; κρυμμένος· παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -αυτ-, -ευτ-/-ευθ-, παθητική μετοχή σε -αυμένος/-αμένος, -εμένος/-ευμένος: αναπαύω, αναπαύτηκα → αναπα → υ)μένος / βολεύω, βολεύτηκα → βολεμένος / αχρηστεύω, αχρηστεύτηκα → αχρηστευμένος / δεσμεύω, δεσμεύτηκα και δεσμεύθηκα, δεσμευμένος / ονειρεύομαι, ονειρεύτηκα → ονειρεμένος· παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -ανθ-, παθητική μετοχή σε -ασμένος: θερμαίνω, θερμάνθηκα → θερμασμένος / απολυμαίνω, απολυμάνθηκα → απολυμασμένος· παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -αθ-, παθητική μετοχή σε -αμένος: γλυκαίνω, γλυκάθηκα → γλυκαμένος / ζεσταίνω, ζεστάθηκα → ζεσταμένος / μαραίνω, μαράθηκα → μαραμένος / ξετρελαίνω, ξετρελάθηκα → ξετρελαμένος / πεθαίνω → πεθαμένος / σιχαίνομαι, σιχάθηκα → σιχαμένος· παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -ηθ-, παθητική μετοχή σε -ημένος: ανασταίνω, αναστήθηκα → αναστημένος / αυξαίνω ή αυξάνω, αυξήθηκα → αυξημένος· ανώμαλο ή ανύπαρκτο παθητικό συνοπτικό θέμα, παθητική μετοχή σε -ημένος: μαθαίνω, μαθεύτηκα → μαθημένος, αποτυχαίνω → αποτυχημένος, πετυχαίνω → πετυχημένος· παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -νθ-, παθητική μετοχή τα περισσότερα σε -υσμένος: απομακρύνω, απομακρύνθηκα → απομακρυσμένος / μολύνω, μολύνθηκα → μολυσμένος, αλλά: αμβλύνω, αμβλύνθηκα → αμβλυμένος / οξύνω, οξύνθηκα → οξυμένος / αποθαρρύνω, αποθαρρύνθηκα → αποθαρρημένος → <από + θαρρώ) / επιβαρύνω, επιβαρύνθηκα &;rarr; επιβαρημένος → <επί + βαρώ)· παθητικό συνοπτικό θέμα που λήγει σε -αριστ-/-ιριστ-, παθητική μετοχή σε -ισμένος: φρεσκάρω, φρεσκαρίστηκα → φρεσκαρισμένος / σερβίρ-ω, σερβιρίστηκα → σερβιρισμένος· ρήματα που δεν έχουν παθητικούς τύπους, αλλά σχηματίζουν παθητική μετοχή: αγανακτώ/αγαναχτώ → αγανακτισμένος και αγαναχτισμένος, αγρυπνάω/-ώ → αγρυπνισμένος, ακουμπάω/-ώ → ακουμπισμένος, αποσταίνω → αποσταμένος, αρρωσταίνω → αρρωστημένος, γερνάω/-ώ → γερασμένος, διψάω/-ώ → διψασμένος, δυστυχώ → δυστυχισμένος, ευτυχώ → ευτυχισμένος, θυμώνω → θυμωμένος, λιποθυμώ → λιποθυμισμένος, μεθάω/-ώ → μεθυσμένος, ναυαγώ → ναυαγισμένος, πεινάω/-ώ → πεινασμένος, ταξιδεύω → ταξιδεμένοςΥπάρχει μια σημαντική κατηγορία ρημάτων που έχουν λόγιους τύπους μετοχής με αναδιπλασιασμό → επανάληψη του αρκτικού συμφώνου με ε). Ο αναδιπλασιασμός είναι λόγιο χαρακτηριστικό, κληρονομημένο από την καθαρεύουσα, και δεν εφαρμόζεται σε όλα τα ρήματα. Πρόκειται για μετοχές που χρησιμοποιούνται κυρίως ως επίθετα ή ουσιαστικά ή χρησιμοποιούνται αντί των αντίστοιχων μετοχών: ανειλημμένες υποχρεώσεις, βεβαρημένο παρελθόν, επανειλημμένες επισκέψεις, κατειλημμένες τηλεφωνικές γραμμές, προδιαγεγραμμένη πορεία, τετελεσμένα γεγονότα. · Όταν το θέμα του λόγιου ρήματος αρχίζει από β, γ, δ, κ, λ, μ, ν, π, σ, τ, τότε η μετοχή παίρνει μια συλλαβή ως πρόθημα που αποτελείται από το ίδιο σύμφωνο μαζί με το ε:αναμεμειγμένος → <αναμειγνύω), αποδεδειγμένος → <αποδεικνύω), κεκλιμένος → <κλίνω), μεμονωμένος → <μονώνω), παρατεταμένος → <παρατείνω), βεβαρημένος → <βαρύνω/βαρώ), βεβιασμένος → <βιάζω), δεδομένος → <δίδω), δεδουλευμένος → <δουλεύω), διαδεδομένος → <διαδίδω), διακεκομμένος → <διακόπτω), διακεκριμένος → <διακρίνω), εγγεγραμμένος → <εγγράφω), εγκαταλελειμμένος → <εγκαταλείπω), εγκεκριμένος → <εγκρίνω), εκτεταμένος → <εκτείνω), ενδεδειγμένος → <ενδείκνυται), επιβεβλημένος → <επιβάλλω), καταβεβλημένος → <καταβάλλω), πεπεισμένος → <πείθω), πεπιεσμένος → <πιέζω), πεπλατυσμένος → <πλατύνω), περιβεβλημένος → <περιβάλλω), προδιαγεγραμμένος → <προδιαγράφω), προσβεβλημένος → <προσβάλλω), προσκεκλημένος → <προσκαλώ), προτεταμένος → <προτείνω), συγκεκριμένος → <συγκρίνω), συμβεβλημένος → <συμβάλλω), συνδεδεμένος → <συνδέω), συντετριμμένος → <συντρίβω), τεταμένος → <τείνω), τετελεσμένος → <τελώ). · Όταν το θέμα του ρήματος αρχίζει από θ, φ, χ, τότε η μετοχή παίρνει μια συλλαβή ως πρόθημα που αποτελείται από το σύμφωνο τ, π, κ, αντίστοιχα, μαζί με το ε:αποσυντεθειμένος → <αποσυνθέτω), διατεθειμένος → <διαθέτω), εκτεθειμένος → <εκθέτω), τεθλασμένος → <θλω), τεθλιμμένος → <θλίβω), τεθωρακισμένος → <θωρακίζω), πεφωτισμένος → <φωτίζω), συγκεχυμένος → <συγχέω). · Μερικές παθητικές μετοχές που προέρχονται από ρήματα που αρχίζουν από φωνήεν ή από ρ, ζ, ξ, ψ, δύο σύμφωνα → εκτός από κ, π, τ, β, γ, δ, φ, χ, θ + υγρό) ή από τρία σύμφωνα εμφανίζονται με αύξηση:ανεπτυγμένος → <αναπτύσσω), απεσταγμένος → <αποστάζω), απεσταλμένος → <αποστέλλω), κατεψυγμένος → <καταψύχω), διεσπαρμένος → <διασπείρω), διεφθαρμένος → <διαφθείρω), εγκατεστημένος → <εγκαθιστώ), εσκεμμένος → <σκέπτομαι), εσπευσμένος → <σπεύδω), εσταυρωμένος → <σταυρώνω), εστεμμένος → <στέφω), εσφαλμένος → <σφάλλω), κατεστραμμένος → <καταστρέφω). · Όταν το θέμα του ρήματος αρχίζει από τα φωνήεντα α, ε, αι, τότε στη μετοχή αντικαθίσταται αυτό το φωνήεν με το η:προηγιασμένος → <προαγιάζω), ανηρτημένος → <αναρτώ), αφηρημένος → <αφαιρώ), διηρημένος → <διαιρώ), ηνωμένος → <ενώνω), προηγμένος → <προάγω), συνημμένος → <συνάπτω), συνηρημένος → <συναιρώ) 7. Παρουσίαση: Υπάρχουν πολλές ιδιομορφίες στο σχηματισμό της μετοχής του παθητικού παρακειμένου (π.χ. ακουμπάω/-ώ ακουμπισμένος και όχι ακουμπημένος, ζεσταίνω ζεσταμένος και όχι ζεστασμένος κτλ.). Γι αυτό ο διδάσκων, για να βοηθήσει τους μαθητές και τις μαθήτριες να εμπεδώσουν το σχηματισμό της παθητικής μετοχής, θα πρέπει αρχικά να επιλέξει τύπους με τη μέγιστη μορφολογική απλότητα: π.χ. αγαπάω/-ώ αγαπημένος, δένω δεμένος, πατάω/-ώ πατημένος κτλ. 8. Σύνδεση με συναφή θέματα: ΑΤ-46 - Η σύνταξη του «εξαρτημένου» ρηματικού τύπου ΑΤ-57 - Σπανιότερες συντελικές δομές με τα είμαι / έχω ΑΤ-60 - Διακρίσεις στο παρελθόν: παρατατικός και αόριστος ΓΓ-09 - Σχηματισμός του συνοπτικού ενεργητικού θέματος ΓΓ-10 - Σχηματισμός του συνοπτικού παθητικού θέματος ΓΓ-40 - Όψη του ρήματος 9. Παραπομπές σε υλικό του προγράμματος: Γλωσσικές Ασκήσεις: 403-405.
Warning: Undefined array key "HTTP_REFERER" in /home/ntlab/public_html/areas/language/grammar/details.php on line 205 |
GG11_1855.doc 
Αποθήκευση Αρχείου Word
GG11_1855.pdf
