Το οριστικό άρθρο προσδιορίζει ένα συγκεκριμένο πρόσωπο ή αντικείμενο που έχει ήδη αναφερθεί ή είναι παρόν στην αντίληψη του ομιλητή ή του ακροατή:

Το οριστικό άρθρο χρησιμοποιείται με τα κύρια ονόματα, τα ονόματα τόπων και ουράνιων σωμάτων, όπου το όνομα προσδιορίζει ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, τόπο ή ουράνιο σώμα:

Όταν μπροστά από τα κύρια ονόματα υπάρχει τίτλος, τότε το οριστικό άρθρο προηγείται του τίτλου:

Επίσης, το άρθρο χρησιμοποιείται όταν προσδιορίζουμε έτη, εποχές, μήνες, γιορτές, ημερομηνίες, ώρες, μέρες, μέρη της ημέρας κτλ.:

Ωστόσο, τα ουσιαστικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν χωρίς το οριστικό άρθρο όταν το στοιχείο που δηλώνεται δεν είναι οριστικό:

Η παρουσία του οριστικού άρθρου είναι υποχρεωτική στις ονοματικές φράσεις που περιέχουν μια δεικτική αντωνυμία (αυτός, εκείνος, τούτος):

Το οριστικό άρθρο χρησιμοποιείται όταν αναφερόμαστε σ' ένα αντικείμενο του οποίου η ύπαρξη είναι δεδομένη:

Το άρθρο χρησιμοποιείται με ουσιαστικά που εκφράζουν αφηρημένες έννοιες:

Επίσης, το άρθρο χρησιμοποιείται με τις λέξεις που δηλώνουν ύλη όταν αυτή αναφέρεται γενικά:

Εδώ οι ονοματικές φράσεις δε δηλώνουν ούτε ένα συγκεκριμένο γλυκό ή παγωτό ούτε όλα τα γλυκά ή παγωτά, αλλά απλώς τα γλυκά (το παγωτό).

Το οριστικό άρθρο χρησιμοποιείται στις εκφράσεις που δηλώνουν κλάσματα και ποσοστά:

Το οριστικό άρθρο μπορεί να χρησιμοποιείται με τα αριθμητικά, με τα επίθετα κτλ.:

Το οριστικό άρθρο χρησιμοποιείται με τα ουσιαστικοποιημένα επίθετα:

Στις εκφράσεις αναλογίας το οριστικό άρθρο χρησιμοποιείται στην αιτιατική:

α) για να ουσιαστικοποιούν κάποιο άλλο μέρος του λόγου:

η Ευρώπη του αύριο (χρονικό επίρρημα)

Δε μου είπε το γιατί. (ερωτηματικό επίρρημα)

Νοιάζεται μόνο για το εγώ της. (προσωπική αντωνυμία)

β) για να εισάγουν μια ονοματική πρόταση που αρχίζει με μια ερωτηματική λέξη:

γ) όταν αναφερόμαστε σε μια συγκεκριμένη λέξη ή φράση:

δ) όταν αναφέρουμε τον τίτλο ενός βιβλίου, ενός ποιήματος, ενός τραγουδιού κτλ.:

α) μπροστά από τοπικά επιρρήματα (κυρίως: εδώ, εκεί, κάτω, μπρος, πάνω και πίσω):

β) στις στερεότυπες εκφράσεις μπροστά από επίθετα ουδετέρου γένους στον πληθυντικό (τα οποία μπορεί να ερμηνευτούν ως επιρρήματα):

Τέλος, το οριστικό άρθρο χρησιμοποιείται ως ουσιαστικό σε φράσεις όπως και ο μεν και ο δε. Σ' αυτές τις περιπτώσεις, το άρθρο κλίνεται ως προς το γένος, τον αριθμό και την πτώση:

α) κατά κανόνα μπροστά από το κατηγορούμενο υποκειμένου ή αντικειμένου:

β) στις ονοματικές φράσεις που εισάγονται με το σαν:

Όμως: τρέχει σαν το λαγό (όταν θέλουμε να εκφράσουμε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο ή πράγμα)

γ) όταν ένα υποκείμενο που δε δηλώνει κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο ή πράγμα ακολουθείται από ένα προσδιοριστικό στοιχείο:

δ) όταν στο δημοσιογραφικό λόγο έχουμε ένα αόριστο υποκείμενο:

ε) από την ονοματική φράση η οποία έχει θέση άμεσου αντικειμένου του ρήματος, όταν θέλουμε να τονίσουμε μόνο το είδος του αντικειμένου και όχι κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο:

στ) από μια ονοματική φράση η οποία έχει θέση αντικειμένου στις ερωτηματικές, αρνητικές ή υποθετικές προτάσεις:

ζ) από πολλές στερεότυπες εκφράσεις που αποτελούνται από ρήμα (συνήθως τα έχω και κάνω) + ουσιαστικό αντικειμένου, όπως είναι:

έχω διάθεση, δεν έχω ιδέα, έχω εμπιστοσύνη σε…, έχω καιρό να…, έχω πονοκέφαλο, έχει σημασία, έχω χρέος να…, κάνει ζέστη, κάνω μάθημα, κάνω μπάνιο, κάνω νόημα σε…, κάνω φασαρία, δηλώνω συμμετοχή, σπουδάζω φυσική, παίζω κιθάρα κτλ.

η) από πολλές εκφράσεις οι οποίες αποτελούνται από πρόθεση + ονοματική φράση, όπου η πρόθεση χρησιμοποιείται με μη συγκεκριμένη σημασία, όπως είναι:

από επιστημονική άποψη, κατά προσέγγιση, με προθυμία, σε κοινωνικό επίπεδο, σε τελευταία ανάλυση.

Η πρόθεση μέσω ακολουθείται κανονικά από μια ονοματική φράση στη γενική χωρίς άρθρο:

μέσω Θεσσαλονίκης, μέσω Αλεξανδρούπολης, μέσω Καβάλας κτλ.

θ) σε πολλές στερεότυπες εκφράσεις που αποτελούνται από ονοματική φράση + ονοματική φράση, όπου το άρθρο στη δεύτερη ονοματική φράση είναι αφηρημένο και στη γενική:

δελτίο ταυτότητας, υπάλληλος τραπέζης, άδεια οδηγήσεως, λόγος υπάρξεως κτλ.

ι) από τις ονοματικές φράσεις στη γενική οι οποίες δηλώνουν ονόματα δρόμων και τίτλους ιδρυμάτων:

το Πανεπιστήμιο Θράκης, το Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, η οδός Μιαούλη, ο Δήμος Ξάνθης κτλ.